Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği Yürürlüğe Girdi

E-ticaret siteleri, mobil uygulamalar, sosyal medya gibi uzaktan iletişim araçları üzerinden e-ticaret ve mesafeli satış yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin, ürün güvenliği bakımından piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) resmi internet sitesinde yayımlanan Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği[1] 1 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ayrıca yönetmeliğin uygulanmasına yardımcı olması maksadıyla Yönetmelik Uygulama Rehberi[2] de Bakanlığın resmi internet sitesinde yayımlanmıştır.

Amaç ve Kapsam

Yönetmeliğin temel amacı, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında etkin biçimde denetlenebilmesini sağlamak ve bu kapsamda tüketicinin korunması ve piyasaya sunulan ürünlerin güvenliğinin temin edilmesidir. Yönetmelik ile birlikte internet siteleri, mobil uygulamalar, sosyal medya platformları, e-ticaret siteleri, arama motorları ve benzeri dijital araçlar üzerinden yapılan ürün satışları, ilanları ve tanıtımları piyasa denetimi ve gözetimi kapsamına alınmıştır. Bu kapsam yalnızca ekonomik işletmecileri (üretici, ithalatçı, dağıtıcı) değil; aynı zamanda aracı hizmet sağlayıcıları da (ör. e-ticaret platformları, pazaryeri sağlayıcıları) içermektedir.

Yönetmelikle Gelen Düzenlemeler

Yönetmelik ile uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin piyasa gözetimi ve denetiminin sağlanması için çeşitli yükümlülükler ve düzenlemeler getirilmiştir. Örneğin yetkili kuruluşlar talep ettiğinde, bilgi toplumu hizmet sağlayıcıları, aracı hizmet sağlayıcılar ve posta hizmet sağlayıcıları, ürünlerin risklerini azaltmak ve güvenliğini sağlamak amacıyla iş birliği yapmak ve gerekli işlemleri kolaylaştırmakla yükümlüdür. Buna ek olarak, yönetmelik kapsamında öne çıkan diğer düzenlemeler ise şu şekildedir:

1. Türkiye'de Yerleşik İktisadi İşletmeci Zorunluluğu

Uzaktan iletişim araçlarıyla yapılan satışlarda, Türkiye’de yerleşik nihai kullanıcıları hedefleyen iktisadi işletmecilerin belirli koşulları (Türkçe dil seçeneği sunulması, fiyatın Türk Lirası olarak gösterilme seçeneğinin bulunması, Türk Lirası olarak ödeme kabul edilmesi, Türkiye’deki adreslere sevkiyat yapma seçeneğine yer verilmesi, Türkiye’deki nihai kullanıcılara fiziki teslimatın yapılması, internet üzerinden satışlarda alan adının, Türkiye’ye sevkiyatın mümkün olduğu coğrafi alanlarda kayıtlı olması) yerine getirmesi gerekmektedir. Ayrıca yönetmelik ile Bakanlığın internet sayfasında yayımlanan liste[3] kapsamındaki ürünler için Türkiye'de yerleşik bir iktisadi işletmecisinin olması zorunlu hale getirilmiştir. Türkiye'de yerleşik iktisadi işletmeci sırasıyla şunları kapsamaktadır:

a) Türkiye'de yerleşik imalatçı
b) İmalatçının Türkiye'de yerleşik olmaması durumunda ithalatçı
c) İmalatçı tarafından yazılı şekilde görevlendirilen Türkiye'de yerleşik yetkili temsilci
d) Türkiye'de yerleşik imalatçı, ithalatçı veya yetkili temsilci bulunmaması halinde, Türkiye'de yerleşik ifa hizmet sağlayıcı

2. Satış İlanlarında Bulunması Gereken Bilgiler

İktisadi işletmecilere, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz ettikleri ürünlere ilişkin satış ilanlarında yönetmelikte belirtilen bilgileri kolayca görülebilecek ve açıkça okunabilecek şekilde bulundurması zorunluluğu getirilmiştir. İlanlarda bulunması gereken bilgiler ise şu şekildedir:

a) Satıcının (İktisadi İşletmecinin) Bilgileri: İsmi, kayıtlı ticari unvanı, iletişim kurulabilecek posta adresi ve elektronik posta adresi

b) Ürünün Türkiye'de Yerleşik İmalatçısı Bilgileri: İsmi, kayıtlı ticari unvanı veya markası, posta adresi ve elektronik posta adresi

c) İmalatçı Türkiye'de Yerleşik Değilse İthalatçının Bilgileri: İsmi ve kayıtlı ticari unvanı, posta adresi ve elektronik posta adresi

d) Türkiye'de Yerleşik İmalatçı veya İthalatçı Yoksa (Bakanlık Listesindeki Ürünler İçin): Türkiye'de yerleşik yetkili temsilcinin veya ifa hizmet sağlayıcının ismi ve kayıtlı ticari unvanı, posta adresi ve elektronik posta adresi

e) Türkçe Uyarı ve Güvenlik Bilgileri ile Uygunluk İşaretleri: Teknik düzenlemelerde belirtilen ve ürüne, ambalajına veya eşlik eden belgelere iliştirilmesi gereken Türkçe uyarı ve güvenlik bilgileri ile uygunluk işaretleri (örneğin CE işareti)

f) Ürün Tanımı: Ürünün görseli, tipi ve ayırt edici diğer bilgileri

3. Aracı Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri

Aracı hizmet sağlayıcılar, çevrim içi arayüzlerini (örneğin web sitesi veya mobil uygulama), iktisadi işletmecilerin yukarıda belirtilen bilgileri sunmalarına imkân verecek şekilde tasarlamak ve bu bilgilerin nihai kullanıcılar tarafından kolayca erişilebilir olmasını sağlamakla yükümlüdür. Buna ek olarak, yetkili kuruluşlardan gelen içerik çıkarma taleplerini 24 saat içinde yerine getirmek ve sonucu bildirmekle yükümlüdürler. Benzer şekilde, uygunsuzluğu tespit edilen ürünlerin içeriklerini derhal kaldırmalı ve yetkili kuruluşu bilgilendirmelidirler. Ayrıca bir ürün güvenliği temas noktası belirleyerek iletişim bilgilerini yetkili kuruluşlar ve Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğüne bildirmeli ve nihai kullanıcıların bu noktaya kolayca erişebilmesini sağlamalıdırlar. Son olarak, aracı hizmet sağlayıcı, tedarik zincirindeki işletmecilere ait bilgileri düzenli şekilde kaydetmekle ve bu kayıtları en az 10 yıl boyunca saklayarak, yetkili kuruluşun talebi üzerine sunmakla da yükümlüdür.

4. İfa Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri

Yönetmelik kapsamındaki ürünler için Türkiye'de yerleşik imalatçı, ithalatçı veya yetkili temsilci bulunmaması durumunda, ifa hizmet sağlayıcılar da belirli sorumluluklar üstlenmekle yükümlü kılınmıştır. Bu bağlamda ifa hizmet sağlayıcıları, ilgili teknik düzenlemelerdeki yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla, kendi iletişim bilgilerini ürünün üzerinde veya ambalajında belirtmekle yükümlüdürler. Eğer ilgili teknik düzenlemeler gerektiriyorsa, uygunluk beyanının/performans beyanının ve teknik dosyanın hazırlanmış olduğunu doğrulamak, uygunluk beyanını muhafaza etmek ve talep halinde teknik dosyayı yetkili kuruluşa sunmakla sorumludurlar. Ürünün risk taşıdığını öğrendikleri takdirde ise yetkili kuruluşu konu hakkında bilgilendirmelidirler.

5. Yetkili Kuruluşların Görev ve Yetkileri

Yönetmelik ile yetkili kuruluşlara da bazı yükümlülükler getirilmiştir. Örneğin yetkili kuruluşlar, uzaktan iletişim araçlarıyla piyasaya arz edilen ürünlerin güvenliğini ve teknik düzenlemelere uygunluğunu denetlemekle yükümlüdürler. Uygunsuz ürünlerin internet ortamında tanıtım ve satışının yapılması halinde, aracı hizmet sağlayıcılardan içeriğin çıkarılmasını da talep edebilmektedirler. İçeriğin yirmi dört saat içinde çıkarılmaması veya aynı ürünün tekrar sisteme konulması halinde erişimin engellenmesi kararı alabilirler. Satış ilanlarında zorunlu bilgilerin eksik veya yanıltıcı olması durumunda ise iktisadi işletmeciyi uyarabilirler.

Yaptırımlar

Bu yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenlere ve yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamında idari yaptırımların uygulanması ve uyum sağlamayan ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi öngörülmektedir. Tüketicilerin korunması, adil ticaretin sağlanması ve yaptırımlara maruz kalmamak açısından, ilgili tüm iktisadi işletmecilerin ve hizmet sağlayıcıların yönetmeliğe uyum sağlaması büyük önem taşımaktadır.